نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

بررسی رابطه خیال با عمل و تبیینِ نقش و چگونگی دخالتِ خیال در حوزه عمل آدمی، هدف نوشتار حاضر است. چیستی خیال، ماهیت عمل و نسبتی که خیال با عمل دارد، سه پرسش اصلیِ پژوهش حاضر هستند که با روش تحلیل و استنتاج به تبیین آنها پرداخته شده است. نگهداریِ صورتها پس از ادراک حسیِ پدیده­ها (مصوره)، تصرف در صورتهای مخزون (متصرفه) و تبدیلِ صورتهای ادراکی(متخیله، متفکره)، کارکردهایِ اصلی خیال در حوزه فعالیتهایِ ادراکی و تحریکی نفس  هستند. از نظر ملاصدرا همان‌طور که یک شیء خارجی امکان حضور در نفس را ندارد و لازم است صورتی از آن (حسی و خیالی) در نفس، وجود پیدا کند؛ حقیقت هر عمل نیز همان صورتِ نفسانیِ عمل است که قابلیت ارتباط و اتحاد با نفس را دارد و حرکت اعضاء و جوارحِ بدن، صرفاً مقدمه­ای برای وجود یافتنِ آن صورت در نفس است. از نظر او عمل می­تواند جسمانی یا غیرجسمانی باشد که البته خیال در هر دو، یعنی هم در انجامِ عمل بدنی و هم در تحققِ اعمالِ غیرجسمانی، دخالتی تام و مؤثر دارد. ملاصدرا خیال را منشأ اراده برای عمل، مبدأ اعمالِ باطنیِ نفس و نوعی عملِ مستقل برای نفس می­‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Imagination and Act in the Philosophy of Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • Sayed Mahdi Mirhadi

Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Isfahan Farhangian University, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

The purpose of the present paper is to investigate the relation between the imagination or fantasy and the act, and to explain the role and the mechanism of the involvement of imagination in the field of human act. The essence of the imagination, the nature of the act and the relation between the imagination and the act, are three main questions of the present research. To explain the subject, it was used an analytical and inferential method. Preserving the forms after sensory perception of phenomena (formgiver), capturing the preserved forms (faculty of disposal) and transforming the perceptual forms (imaginal faculty, meditator) are of the main functions of the imagination in the field of cognitive and stimulating activities of the self. For Mulla Sadra, as an external object cannot be present in the soul and it is necessary to be presented a form of it (sensual and imaginary) in the soul, the reality of the act is also the same sensual form of the act, which has the ability to communicate to and unite with the soul, and the movement of the limbs and organs are merely an introduction to the creation of that form in the soul. In his view, the act can be either physical or non-physical and of course, the imagination is involved entirely and effectively in both of them, i.e. both in physical activity and in the realization of non-physical acts. Mulla Sadra considers the imagination as the source of the will to act, the origin of the inner actions of the soul, and a kind of independent act of the self.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagination
  • Act
  • Physical Action
  • Non-physical action
  • Mulla Sadra’s Philosophy
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1388). شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردیو تهران: حکمت.
ابن سینا (1392). اشارات و تنبیهات. ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، ج1. تهران : سروش.
جوادی آملی، عبدالله (1389). رحیق مختوم. ج 9. قم: اسرا.
ـــــــ. (1388). تسنیم. ج 8. قم: اسرا.
ـــــــ. (1382). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: اسرا.
حائری یزدی، مهدی (1391). علم حضوری. ترجمه سیدمحسن میری، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حسینی اردکانی، احمد بن محمد (1375).مرآت الاکوان (تحریر شرح هدایه ملاصدرا). تهران: علمی و فرهنگی.
خاتمی، محمود (1386). جستارهای صدرایی. تهران: علم.
داوری اردکانی، رضا (1389). فلسفه تطبیقی. تهران: ساقی.
ذاکری، مهدی (1394). درآمدی به فلسفه عمل.تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سلیمانی امیری، عسکری (1390). معیار دانش. ج1.قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
فیاضی، غلامرضا (1389). علم النفس فلسفی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
ملاصدرا (1380). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة.ج2 و 7. تصحیح، تحقیق و مقدمه مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1381الف). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ج6. تصحیح، تحقیق و مقدمه احمد احمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1381ب).کسر اصنام الجاهلیه. تصحیح، تحقیق و مقدمه محسن جهانگیری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1382). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ج9. تصحیح، تحقیق و مقدمه رضا اکبریان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1383) الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ج3 و 8. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1384)مفاتیح الغیب. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1385الف).شواهد الربوبیه. ترجمه جواد مصلح. تهران: انتشارات سروش.
ـــــــ. (1385ب). اسرار الایات. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1388). تفسیر سوره جمعه.تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1389). تفسیر القرآن الکریم.تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــ. (1390).مبدأ و معاد.ج2. ترجمه جعفر شانظری. قم: دانشگاه قم.
ـــــــ. (1391الف). تفسیر سوره های طارق، اعلی و زلزال.ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
ـــــــ. (1391ب). مجموعه رسائل فلسفی.ج4. تصحیح، تحقیق و مقدمه اصغر دادبه. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
نصری، عبدالله (1380). سفر نفس (تقریرات مهدی حائری یزدی). تهران : نقش جهان.