نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سید مهدی میرهادی ¹
• محمد نجفی ²

¹ عضو هیئت علمی / دانشگاه فرهنگیان اصفهان

² دانشیار گروه فلسفه تعلیم وتربیت/دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

چکیده

مقاله حاضر با هدف بررسی هستی شناسی و نقش ادراکی خیال از نظر ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا، و به روش تحلیل و استنتاج، به انجام رسیده است. ابن سینا ضمن آنکه قوه خیال و صورت های خیالی را امری مادی می داند، به عالمِ مثالِ منفصل، توجه و اعتقادی ندارد. سهروردی نیز قوه خیال را مادی می داند و در حالی که صور خیالی را قائم به ذات می پندارد، بر خلاف ابن سینا بر وجود عالم خیال منفصل تاکید دارد. ملاصدرا به تجرد قوه خیال و صورِ خیالیه باور دارد و همانند سهروردی، عالمِ خیال منفصل را مرتبه ای از مراتب هستی می پندارد. ابن سینا خیال را مدرِک و حافظ صور، یکی از مراحل اصلی در فرایند تجریدِ مفاهیم و هم چنین از مبادی تشکیل برهان، می داند. سهروردی خیال را مدرِکِ امر غائب و محل ظهور صور عالمِ مثال می داند. ملاصدرا خیال وصور خیالیه را عامل تشکیل ذهن، مبادی فعالیت های معرفتی و واسطه تبدیل ادراکات، می داند. ابن سینا به انطباع و حلول صور در نفس که منتج از باور او به مادی بودن خیال و صور خیالیه است، باور دارد. ملاصدرا اما با اثبات تجرد خیال و صورت های خیالی، که مورد انکار ابن سینا و اثبات خیال متصل که مورد انکار شیخ اشراق بود، موفق به تبیین فعال بودن خیال و صدوری بودن صور خیالی گردید که پیامدهای مهمی در معرفت نفس، اتحاد نفس با صور ادراکی و ماهیت فرایند هویت یابی، داشته است.

کلیدواژه‌ها

• "خیال"
• "ابن سینا"
• "ملاصدرا"
• "هستی شناسی"
• "ادراک"

20.1001.1.23221992.1400.9.2.9.3

موضوعات

• آراء و نظرات فلاسفه و اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان در مباحث فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

Ontology and Perceptual Role of Imagination in Islamic Philosophy (from Avicenna to Mulla Sadrā)

نویسندگان [English]

• sayed mahdi mirhadi ¹
• mohamad najafi ²

¹ Faculty member/Farhangian University, Esfahan.

² Associate professor,, Department of Philosophy of Education, Faculty of Educational Sciences, University of Isfahan, Iran

چکیده [English]

The present study was conducted analytically and inferentially aiming at investigating the ontology and the perceptual role of imagination in the opinion of Avicenna, Suhrawardī and Mulla Sadra. Avicenna knows the imagination faculty and imaginative forms as a material issue, and has no belief and care to the separate ideas world. Suhrawardī knows the imagination faculty material, while he sees the imaginative forms substantive (existing in the separate ideas world) and from the Avicenna point of view, the separate imagination world in emphasized. Mulla Sadra belives in the abstraction of imagination faculty and imaginative forms and like Suhrawardī, he knows the separate imagination world as a degree of “the Degrees of Existence”. Avicenna views the imagination as the perceived and imaginative and also as the main stage in concepts’ abstraction process. Suhrawardī believes that the imagination is the perception of absent and place of appearance of ideas world’s forms. Mulla Sadra knows the imagination and imaginative forms as the factor for mind formation, basics of epistemic activities and the interface of perception transformation. Avicenna believes in impression and incarnation of forms in self resulting from his belief in materiality of imagination and imaginative forms. But, via proving the imagination abstraction and imaginative forms, as denied by Avicenna, and also proof of joined imagination, as posed by Suhrawardī, Mulla Sadra succeeded to elaborate the imagination activity and emanative imaginative forms which led to important consequences in self-knowledge, alliance of self to perceptual forms and nature of identification process.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Imagination"
• " Ibn Sina"
• "Mulla Sadra"
• "Ontology"
• " Perception"