نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• کوکب دارابی ¹
• سیدمرتضی حسینی شاهرودی ²
• عباس جوارشکیان ³

¹ دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

² استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³ دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

فلاسفه تفاسیر مختلفی از آفرینش ارائه نموده­اند. در مقاله حاضر تفسیر صدرایی از آفرینش مورد توجه قرار گرفته است. مشهور این است که آفرینش در دو قوس نزول و قوس صعود انجام شده که سیر نزول از خداوند شروع می­شود و پس از مرتبه صفات و اسماء، عوالم عقل و مثال به عالم طبیعت رسیده است و ابتدای سیر صعود، عالم طبیعت و انتهای آن خداوند است و عوالم دیگر در میان این دو هستند. از آنجایی ­که در نظریه رایج، آفرینش با نزول ملازم می­باشد، سؤالات جدی مطرح می­شود. آیا عالم طبیعت نازل­ترین عوالم بوده و موجودات در این عالم در نهایت نقص هستند؟ آیا انتهای قوس صعود دقیقاً ابتدای قوس نزول است؟ آیا این­ فرضیه معقول است که یک موجودی تام و تمام، به اضعف و اسفل درجات تنزل یابد و دوباره از پایین­ترین نقطه، حرکت خود را شروع کند تا به مرتبه نخستین برسد؟ در این مقاله، ضمن بررسی و نقد دیدگاه رایج، سعی بر آن است که ضمن پاسخگویی به پرسش­های مطرح­شده، مدل جدیدی از فرایند آفرینش ارائه شود. در نظریه مختار، آفرینش پیوسته به سوی کمال می‌رود و از مرتبه وجوب وجود و وجود علمی که نزد خدای متعال هست تا به عوالم عین، یعنی عالم عقل، مثال و طبیعت پیش می­رود. این سیر آفرینش، پیوسته در حال شدت و تمامیت است. آن چیزی که از مرتبۀ ذات خداوند نازل شده بعد نزول همچنان در مرتبه سابق وجود دارند، فقط نحوۀ ظهور آنها در مراتب نازل متفاوت شده است.

کلیدواژه‌ها

• آفرینش
• تکامل
• نزول
• صعود
• اجمال
• تفصیل

موضوعات

• فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

The Evolutionary Process of Creation from Mulla Sadra's Point of View

نویسندگان [English]

• Kokab Darabi ¹
• Seyyed Morteza Hoseini Shahrudi ²
• عباس جوارشکیان ³

¹ Ph.D. Student in Transcendent Wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

² Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

³ Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

Philosophers have offered various interpretations of creation. In the present article, Sadra's interpretation of creation has been considered. It is well-known that creation took place in two arcs of descent and ascent, in which the descent begins from God, and after the order of attributes and names, the worlds of intellect and example have reached the world of nature, and the beginning of the ascent, the world of nature and the end of God. And other worlds are between the two. Since in conventional theory, creation is associated with revelation, serious questions arise. Is the natural world the lowest of the worlds, and are beings in this world ultimately flawed? Is the end of the ascent arc exactly the beginning of the descent arc? Is it a reasonable hypothesis that a complete being would be reduced to weakness and degraded again from the lowest point to the first? In this article, while reviewing and criticizing the common view, an attempt is made to provide a new model of the creation process while answering the questions raised. In Mukhtar's theory, creation is constantly moving towards perfection and goes from the level of necessity of existence and the existence of science that is with God Almighty to the real worlds, that is, the world of intellect, example and nature. This process of creation is constantly intensifying and completing. What is revealed from the level of God's essence after the revelation is still present in the former order, only the way they appear in the revealed order is different.

کلیدواژه‌ها [English]

• Creation
• Evolution
• Descent
• Ascent
• Conciseness
• Detail