علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نقد و بررسیِ مبانیِ اثبات «وجود رابط»

علی افضلی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 7-17

چکیده
  در برخی قضایا و در برخی زبان‌ها (مانند زبان فارسی)، افزون بر موضوع و محمول، واژه‌ای (مانند «است») وجود دارد که «ربط» یا «رابط» نام دارد. بسیاری از فلاسفۀ اسلامی، حقیقتِ «ربط» را مرتبه‌ای از مراتب «وجود» می‌دانند و از این رو از آن به «وجود رابط» تعبیر می‌کنند.  این نظریه مبتنی بر مبانی و مقدماتِ خاصی ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
رؤیا از منظر ملاصدرا و روانکاوی فروید

جلال پیکانی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 19-30

چکیده
  زیگموند فروید رؤیا را محصول امیال سرکوب‌شدة انسان می‌داند که تا ضمیر ناخودآگاه پس رانده شده‌اند، ولی در رؤیا مجال ظهور پیدا می‌کنند. در جهان اسلام، فلاسفة اسلامی، از جمله ملاصدرا، نیز کم‌وبیش به رؤیا پرداخته و دربارة آن بحث کرده‌اند. هر چند نگاه فروید به رؤیا با نگاه ملاصدرا تفاوت بسیار دارد، برخی تشابهات میان دیدگاه این دو متفکر ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
مطالعه ی تطبیقی لوازم فلسفی نظریه ی وحدت شخصی وجود و وحدت تشکیکی وجود

باقر حسین لو؛ حامد ناجی اصفهانی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 31-50

چکیده
  نظریة وحدت وجود عرفا همواره مورد توجه فیلسوفان اسلامی بوده است. در تبیین فلسفی ارائه‌شدة صدرا از نظریة وحدت وجود عرفا هم از وحدت تشکیکی وجود و هم از وحدت شخصی وجود سخن به میان آمده است. طرح نظریة وحدت شخصی وجود در سه حوزة وجودشناسی، معرفت‌شناسی و الهیاتی مستلزم آثار و لوازمی است که باعث تغییر و دگرگونی در مفاهیم فلسفی می‌شود. به طوری ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
علم امام در آینه حکمت متعالیه

اعلی تورانی؛ زهرا خطیبی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 51-64

چکیده
  علم ‌امام (ع) بارزترین‌ صفتی است‌ که از دیرباز در امام‌شناسی مورد توجه عالمان و متفکران اسلامی بوده است. اندیشمندان شیعی این ویژگی را از شروط بنیادین امامت دانسته و در رویارویی با دیگر گروه‌های اسلامی بر آن تأکید‌ کرده‌اند. مطالعه دربارة این موضوع همواره با نگرش‌ها و رویکردهای فکری مختلفی مواجه بوده و بروز اختلافاتی را در مقدار ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تأثیر آرای ابن‌عربی بر نظریة نجات فراگیر ملاصدرا

محمد صادق زاهدی؛ محمد جواد شمس؛ علی صداقت

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 65-86

چکیده
  نظریة نجات صدرالدین شیرازی را می‌توان بدیلی در کنار نظریات سه‌گانة نجات، یعنی انحصارگرایی، شمول‌گرایی و کثرت‌گرایی به شمار آورد. ملاصدرا به نجات همة افراد بشر حتی کسانی که به تعبیر قرآن در دوزخ جاودانه خواهند بود معتقد است. او این نظریه را با تکیه بر اصول حکمت متعالیه، مانند اصالت وجود و تشکیک آن و مساوقت وجود و خیر، ارائه کرده است. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی انتقادی دیدگاه فرگه در باب وجود محمولی در پرتو حکمت صدرایی

مجید احسن؛ مسعود صادقی؛ عسکری سلیمانی امیری

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 87-100

چکیده
  فرگه با تشبیه گزاره‌های وجودی به گزاره‌های عددی به این نتیجه می‌رسد که وجود محمولی درجة دوم و صرفاً قابل حمل بر مفاهیم است، نه اشیاء. استدلال وی، با ابتنای بر ثبوت شیء لشیء بودن گزاره‌های وجودی، این است که اگر وجود بر اشخاص به‌منزلة یک محمول و ویژگی درجة اول حمل شود، گزاره‌های وجودی موجبه، همان‌گو و سالبة آن‌ها خودشکن خواهد شد. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
معناشناسی، وجودشناسی و کارکردهای نامتناهی در حکمت متعالیه

عبداله صلواتی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 101-114

چکیده
  طرح سیستمی ایدة نامتناهی در تفکر فلسفی یونان به چشم نمی‌خورد. در جهان اسلام نیز تا پیش از شیخ اشراق، نامتناهی عدّی و مدّی در دو قلمرو کم (به نحو بالذات) و قوا (به نحو بالعرض) جریان داشتند؛ ابوالبرکات بغدادی و پس از او سهروردی نامتناهی را بر صفات خدا اطلاق و یگانگی‌ای میان کمال خدا و نامتناهی برقرار کردند. پرسش‌های پایة نگارنده در این ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی اصالت وجود صدرایی در حکمت سینوی

مرتضی عرفانی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 115-127

چکیده
  اصالت وجود صدرایی دو معنی دارد که هر دو قابل انتساب به صدراست. در معنای اول ماهیت برخلاف وجود در خارج هیچ تحققی ندارد و فقط اعتبار ذهن است، اما در معنای دوم به‌تبع وجود در خارج تحقق دارد. اصالت وجود به معنای اول را به هیچ وجه نمی‌توان به ابن‌سینا نسبت داد، زیرا وی معتقد به تحقق ماهیت است  و آن را امری صرفاً ذهنی نمی‌داند. اصالت وجود ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نقد و بررسی آرای میرزا ابوالحسن جلوه در مسئلة ربط حادث به قدیم

بهزاد محمدی؛ مهدی دهباشی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 129-143

چکیده
  یکی از مهم‌ترین موضوعات و مسائل فلسفی چگونگی ارتباط موجودات حادث عالم طبیعت با خداوند متعال است که هیچ‌گونه حدوثی در ذات او راه نداشته و قدیم است. نظریة حرکت جوهری ملاصدرا یکی از ابتکارات بزرگ در حکمت متعالیه بر اساس اصالت وجود است که توانسته پاسخ‌گوی این مسئله باشد. از آن‌جا که بازخوانی آرای فلاسفه پس از ملاصدرا و نقادی آن اندیشه‌ها ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
اصالت وجود، از مسئله تا مبنا

روح اله نادعلی؛ ناصر محمدی؛ محمدحسین مهدوی نژاد؛ علیرضا پارسا

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 145-154

چکیده
  تقریرهای مختلفی که تاکنون از نظریۀ اصالت وجود ملاصدرا ارائه شده است عموماً به خاستگاه و فرآیند تاریخی شکل‌گیری این دیدگاه به شکل مسئله‌محور نظر نداشته است. این نوشتار تبیین‌کنندۀ این است که سرآغاز شکل‌گیری مبنای اصالت وجود چه نقطه‌ای از تاریخ فلسفه اسلامی بوده و ملاصدرا برای رساندن آن به پختگی چه گام‌هایی را پیموده است. بازتقریر ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
نگرشی تطبیقی بر مفاهیم انسان کامل و کیمیا در حوزۀ عرفان با تکیه بر دیدگاه‌های عرفانی حکمت متعالیه و جابر بن‌ حیان

احمد نصیری محلاتی؛ سیدمرتضی حسینی شاهرودی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 155-168

چکیده
  در اندیشه‌های عرفانی مفهوم انسان کامل و کیمیا ارتباطی تنگاتنگ و همیشگی دارند. هرچند رسیدن به انسان کامل یکی از اهداف عرفان است، اما کیمیا در اغلب دیدگاه‌های عرفانی به‌مثابۀ مسیری برای دستیابی به رمز و راز خلقت تعریف می‌شود که بدون آگاهی از این حقایق حصول انسان کامل میسر نیست. پس کیمیا و کیمیاگر، همچون عارف، هدفی جز تکوین انسان کامل ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
موانع معرفت حقیقی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره)

نرگس نظرنژاد؛ زهرا ایزی

دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، صفحه 169-185

چکیده
  این مقاله با محوریت موضوع موانع معرفت حقیقی از دیدگاه فیلسوف مسلمان علامه طباطبایی(ره) تدوین شده است و به بررسی و تبیین نظر ایشان در باره معرفت حقیقی و عوامل بازدارنده آن می­پردازد. در نظر علامه، معرفت نسبت به اسماء و صفات الهی، معرفت حقیقی، و مایه سعادت و کمالِ آدمی است. در نظام معرفت شناختی علامه، حقیقت علم، امری وجودی  است که ...  بیشتر