علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بازخوانی نظریه حدوث جسمانی نفس در پرتو نظریه نوخاسته گرایی

محمدجعفر جامه بزرگی؛ محمد سعیدی مهر؛ رضا اکبری

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 11-24

چکیده
  براساس نظریۀ نوخاسته­گرایی، ذهن به‌طور بدیع و پیش‌بینی‌ناپذیری از بدن فیزیکی ظهور می‌کند و وابسته به آن است، در عین حال غیرقابل تقلیل به مغز یا هر گونه سیستم فیزیکی برآمده از آن است. یکی از قرائت‌های مهم نوخاسته‌گرایی، نوخاسته‌گرایی جوهری است که در بسیاری از شاخصه‌ها با نظریۀ حدوث جسمانی نفس قرابت دارد. از این‌رو به نظر می‌رسد ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تحقیقی پیرامون قوۀ اعطای حَدّ در ادراکات اعتباری علامه طباطبایی

میکائیل جمال پور؛ مهدی آقاپور بیشک

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 25-46

چکیده
  نظریۀ ادراکات اعتباری طی چند دهۀ گذشته از سوی برخی شارحان، منتقدان و محققان از زوایای مختلف، مورد مطالعه قرار گرفته و البته باز هم جای پژوهش‌های دیگر در این‌باره خالی است. نوشتار حاضر به‌دنبال طرح این مسئله و یافتن جواب آن است که علامه طباطبایی بر اساس تعریفی که از اعتباریات ارائه داده؛ بر دخالت و تأثیر قوۀ واهمه در شکل‌گیری اعتباریات ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
علم پیشین الهی از دیدگاه حکمت صدرایی و سینوی و تطبیق آن با آیات و روایات

عباس حاجیها؛ محمدرضا ضمیری؛ یدالله دادجو؛ محمد الهی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 47-61

چکیده
  این مقاله با روش تلفیقی (عقلی ‌‌ـ‌‌ نقلی) و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای، بررسی تطبیقی علم پیشین الهی در حکمت صدرایی و ابن سینا و تطبیق آن با آیات و روایات را به کاوش نشسته و در صدد تبیین و تطبیق دیدگاه دو فیلسوف نامدار شیخ‌الرئیس ابن سینا و حکیم صدرالمتألهین دربارۀ علم پیشین الهی است. یافته‌ها حاکی از آن است که علم در ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
ماهیت و معنای اعتباری بودن آن از نگاه صدرا

باقر حسین لو؛ حامد ناجی اصفهانی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 63-85

چکیده
  اندیشه‌های فلسفی صدرالمتألهین شیرازی به‌عنوان یکی از فیلسوفان صاحب مکتب در حوزه‌های هستی‌شناسی، در طول زمان فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است؛ به‌طوری که بیش‌تر تفکرات و اندیشه‌های فلسفی‌اش به‌تدریج بر اثر تکامل، دستخوش تغییر گشته و او با گذر و کنار گذاشتن نظریه‌ها و دیدگاه‌های پیشین خود، تئوری‌ها و نظریه‌های نوینی را ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
تبیین هستی و چیستی انسان از منظر اندیشه های علامه طباطبایی(ره)

احسان رحیمی خورزوقی؛ مهدی سپهری

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 87-105

چکیده
  اهمیت نوع نگرش به انسان و ویژگی های اودر مطالعات علوم انسانی و اجتماعی تاحدی است که به عنوان مبنایی در کنار سایر مبانی چون هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی، ارکان نظریات آن حوزه را شکل داده است. هدف این پژوهش تبیین ابعاد و ویژگی های انسان مبتنی بر دیدگاه های علامه طباطبایی(ره) است. دراین تحقیق، غالب آثار فلسفی و تفسیری ایشان با روش ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
مدل صدرایی در تفسیر اصل برابری در حقوق بشر

عبدالله صلواتی؛ شهناز شایان فر

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 107-120

چکیده
  در باب حقوق بشر دو گفتمان فراقراردادی و قراردادی مطرح است و تساوی حقوق و نیز تساوی در برابر حقوق، مسبوق به تساوی مستحقان است؛ با این تفاوت که در گفتمان فراقراردادی، تساوی مستحقان امری عینی است و ریشه در حقیقت واحد و جامع دارد و در گفتمان قراردادی، تساوی مستحقان با فرض و اعتبار تأمین می­شود. اما ظاهراً کثرت نوعی انسان صدرایی با طرح ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی و نقد نظریۀ اشاعره در مورد قدیم بودن قرآن و صفت کلام خداوند با توجه به مبانی ملاصدرا

محمود صیدی؛ هادی هاشمی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 121-131

چکیده
  حادث یا قدیم بودن قرآن و صفت کلام الهی قدیمی‌ترین بحث الهیاتی در عالم اسلام است که وجه تسمیۀ علم کلام نیز به همین جهت است. با توجه به اینکه اشاعره صفات خداوند را قدیم می‌دانستند، حادث بودن صفت کلام و قرآن را منکر گشتند. اشاعره استدلال‌های متعددی در اثبات قدیم بودن قرآن از جهت کلام نفسی، دارا بودن همۀ صفات کمالی برای خداوند در ازل، ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی و نقد مقالۀ «بررسی اصالت وجود صدرایی در تفکر سینوی»

مصطفی مؤمنی؛ محمد نجاتی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 133-146

چکیده
  مقالۀ «بررسی اصالت وجود صدرایی در تفکر سینوی» که در شمارۀ بهار و تابستان 95 مجلۀ حکمت صدرایی به چاپ رسیده است، اصالت وجود مطرح در حکمت متعالیه را در تفکر سینوی بررسی کرده است. هر چند نگارند­گان با رویکرد نویسنده موافق بوده و ابن سینا را اصالت وجودی دانسته، ولی مواضعی چند از مقالۀ مذکور را قابل تأمل می­دانند. نقد و بررسی آن مقاله ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نسبت خیال با معرفت در فلسفۀ ملاصدرا

سید مهدی میرهادی؛ حسنعلی بختیار نصر آبادی؛ محمد نجفی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 147-161

چکیده
  در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی تلاش شده تا طرحی از دیدگاه فلسفی ملاصدرا دربارۀ رابطۀ خیال و معرفت ارائه شود. هدف اصلی مقاله، ارائۀ تصویری از ماهیت رابطۀ خیال و معرفت، ابعاد رابطۀ خیال و معرفت و چگونگی مداخلات خیال در فرایند کسب معرفت است. خیال به مجموعه ظرفیت‌های نفس برای مواجهه و کار با صور خیالی، اعم از ذخیره و نگهداری صور ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
نگرشی تطبیقی بر اندیشۀ اصالت وجود و نظریۀ مکانیک کوانتومی

احمد نصیری محلاتی؛ علیرضا کهنسال؛ جهانگیر مسعودی

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 163-169

چکیده
  ضرورت تطبیق فلسفۀ اسلامی و علوم جدید انکارناپذیر است. اندیشۀ اصالت وجود مبنای اساسی حکمت متعالیه را تشکیل می‌دهد و میان این اندیشۀ بنیادین و نظریۀ مکانیک کوانتوم (به عنوان مبنای اساسی فیزیک جدید) تشابهات قابل تأملی موجود است. این تشابهات شائبۀ تشکیک در ماهیت را بسیار نیرومندتر از مثال‌هایی چون نوروزمان خواهد کرد. آن مثال‌ها اکنون ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بازخوانی حقیقت تکامل انسان در قرآن بر اساس اندیشه‌های صدرالمتألهین

مهدیه علوی فر؛ عبدالحمید فلاح نژاد

دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، صفحه 171-184

چکیده
  بررسی حقیقت انسان و چگونگی تکامل او از جمله مسائل مهم در قرآن کریم و فلسفۀ اسلامی است. ملاصدرا با توجه به نظریۀ حرکت جوهری و با تکیه بر آیاتی که به رجوع تدریجی و صیرورت انسان به سوی الله اشاره دارد، به تبیین تکامل انسان پرداخته است. در آیات قرآن کریم و حکمت متعالیه تکامل انسان در دو بعد روح و جسم امکان‌پذیر است. کمال جسمانی انسان رسیدن ...  بیشتر