علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
ارزیابی توجیه روایی کیفیت معاد جسمانی در دیدگاه حکیم آقاعلی مدرس

محمدرضا ارشادی‌نیا

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 11-24

چکیده
  حکیم آقاعلی مدرس در بین حکمای متعالی از جهت برخورداری از حس نوآوری، جایگاهی ویژه دارد. او رویکرد نوآوری را در نظریه چالشبرانگیز معاد جسمانی، با الهام از روایتی پی می‌گیرد که همۀ فضای نظریه‌پردازی او را به خود اختصاص داده و قواعد عقلی نظام متعالی را برای شرح این روایت و بهره‌های اثباتی معاد جسمانی به‌کار می‌گیرد. همگرایی و هم‌سازی ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
ملاک های زیبایی‌شناسی در فرم و محتوا، از نگاه ملاصدرا

سید مهدی امامی جمعه؛ جمال احمدی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 25-40

چکیده
  ملاصدرا در جای جای متون فلسفی خود به بحث در مورد زیبایی پرداخته و برای شناخت زیبایی در اشیاء ملاک‌های متنوعی ارائه کرده است. مسئله اصلی این پژوهش یافتن ملاک‌های زیبایی‌شناسی صدرایی است و بررسی اینکه این ملاک‌ها فرمی و ظاهری‌اند یا ناظر به محتوا و باطن اشیا. برای این منظور، با استناد به متون مختلف ملاصدرا ملاک‌های زیبایی در دو دسته‌ی ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بدن اخروی از دیدگاه صدرالمتألهین و مقایسۀ آن با دیدگاه علامه طباطبایی

سید حسن بطحائی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 41-51

چکیده
  کیفیت بدن اخروی از مباحث مهم معاد جسمانی است. پرسش این است که آیا بدن محشور در آخرت، عنصری یا مثالی است و یا به‌طور کلی با بدن دنیوی و مثالی تفاوت دارد؟ ملاصدرا بر اساس مبانی عقلی، از جمله اصالت وجود، تشکیک در وجود، تشخص وجود، حرکت جوهری و تجرد خیال، درصدد اثبات عینیت بدن اخروی و دنیوی برآمده است ولی آنچه موفق به اثبات آن شده است بدن ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
روش‌شناسی دریافت حقایق عرفانی نزد ابن‌عربی و صدرالمتألهین

علیرضا جلالی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 53-64

https://doi.org/10.30473/pms.2017.4359

چکیده
  در نوشتار حاضر، نخست به تأثیر شگفت‌آور ابن عربی بر صدرالمتألهین اشاره شده که در موضوعات حکمی و عرفانی ابداعی خود به سخن او استشهاد شده است. بررسی آثار عمدۀ صدرالمتألهین، مانند اسفار، مفاتیح الغیب، الشواهد الربوبیة و نیز نگاهی به فتوحات مکیة و فصوص الحکم ابن عربی نشان می‌دهد که هر دو در حل مسائل پیچیده، از کشف و شهود سخن گفته و مندرجات ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تحول «حمل» در فلسفه اصالت وجود

محمد حسین زاده

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 65-74

چکیده
  یکی از مباحث منطقی که با پذیرش اصالت وجود دستخوش تحول جدی می‌شود مسئلۀ «حمل» یا «هوهویت» است. ملاصدرا در این مسئله با بهره­گیری از اصالت وجود و فروع برآمده از آن، نظریۀ جمهور حکما را اصلاح و متناسب با مبانی وجودی خود بازسازی کرده است. در فلسفۀ ملاصدرا بر خلاف دیدگاه جمهور حکما، حقیقت هر حملی نوعی اتحاد در وجود است، همچنین ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی تطبیقی فاعلیت ذهن در فرایند ادراک از دیدگاه ملاصدرا و هوسرل

زهرا اسکندری؛ سیدمرتضی حسینی شاهرودی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 75-86

چکیده
  پرداختن به نقش ذهن به‌عنوان قو‌ای که نفس از طریق آن به اکتساب علوم می‌پردازد، در داشتن تلقی صحیح از فرآیند ادراک، اهمیت فراوانی دارد. در میان فلاسفۀ اسلامی، ملاصدرا مراتب ادراک را مراحلی می‌داند که نفس در جریان حرکت جوهری خود، با گذر از ساحت‌های حسی، خیالی و عقلی واجد آنها می‌گردد. در این میان توجه به دیدگاه ملاصدرا دربارۀ کارکردهای ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
عوامل تهذیب نفس در نگاه ملاصدرا

سیدمحمدرضا حسینی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 87-96

چکیده
  تهذیب نفس عبارت است از پاکیزه کردن، پاک نگه داشتن، تطهیر، پیراستن و آراستن برای رشد، تعالی و سعادت ابدی انسان، که مورد عنایت و توجه قرآن و روایات معصومین(ع) قرار دارد؛ گر چه طى کردن این مراتب به هدایت و ارشاد الهى مشروط بوده و شامل همه افراد نمى‏شود بلکه تنها شامل آن‏ انسانی مى‏شود که خواست خدا به آن تعلق گرفته باشد. ما در این مقاله ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تجربۀ زیسته و علم حضوری، دو رویکرد در نظام معرفتی دیلتای و ملاصدرا

حسن رهبر؛ علیرضا حسن پور

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 97-106

چکیده
  تجربۀ زیسته و علم حضوری دو مفهوم بنیادی در نظام‌های فکری دیلتای و ملاصدرا هستند. این دو متفکر با تأکید بر بی­واسطگی و خطاناپذیری علم حضوری و تجربۀ زیسته، سعی کرده‌اند کل بنای معرفت بشر را بر این دو مبتنی کنند. به‌علاوه، هم دیلتای و هم ملاصدرا، ادراک و فهمی را که بدین شیوه حاصل می­شود، نه پذیرش صرفِ واقعیات بیرونی یا عملی منفعلانه، ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
امکان قرائت کارکردگرایانه از نظریۀ نفس ملاصدرا بر اساس نظریۀ کارکردگرایی معاصر

رضا صفری کندسری

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 107-119

چکیده
  مسئلۀ ذهن و بدن یکی از مسائل اساسی فلسفه است. «کارکردگرایی» نظر خنثی در باب ذات ذهن دارد و به مادی یا غیر مادی بودن ذهن نمی‌پردازد بلکه ذهن را کارکرد می‌داند. از دیدگاه این گروه، حالات ذهنی ویژگی‌های کارکردی هستند که بر اساس درون داد، برون داد، فرایندهای داخلی و سایر حالات ذهنی، نقش‌های کارکردی را ایفا می‌کنند. از سوی دیگر، ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نقد سازۀ معناشناختی «مدل ارتباطی منبع معنا» از منظر حکمت متعالیه

مصطفی همدانی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 121-132

چکیده
  مدل منبع معنا که توسط جناب آقای دکتر محسنیان­راد در حوزۀ ارتباط­شناسی تولید شده است، سال­ها است که مورد استفادۀ استادان و دانشجویان و نیز مبنای نظری برخی پایان­نامه­های تحصیلات تکمیلی است. سازۀ معناشناختی این مدل دربارۀ «چیستی معنا» و «کجایی معنا»، از منظر حکمت متعالیه دچار اشکال فلسفی است. این نوشتار با رویکرد ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
روش‌شناسی صدرالمتألهین در تحلیل مفهومی‌ـ‌وجودی نفس انسان

محمد حسین وفائیان؛ احد فرامرز قراملکی

دوره 6، شماره 1 ، آذر 1396، صفحه 133-148

چکیده
  مباحث نفس‌شناسی صدرالمتألهین از دو حیث محتوا و روش قابل بررسی و نقد است. نفس در هستی‌شناسی حکمت متعالیه، اگرچه با حدوث بدن پدید می‌آید، اما موجودی ذوشئون و چندتبار است که از عالَم مادّه تا تجرّد عقلی در سیلان بوده و با بدن تحت تصرّف خود متحد است. باور به نوآوری صدرالمتألهین در معرّفی نفس و همچنین داوری صحیح میان دیدگاه وی با دیدگاه‌های ...  بیشتر