نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• جمال سروش ¹
• امین صیدی ²

¹ استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

² دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، گروه حکمت و فلسفه و منطق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

عقل به مثابه منبعی از منابع معرفت به دو قسم نظری و عملی منقسم می­شود؛ وجود عقل نظری و نقشی که در ادراک کلیات ایفا می­کند، مورد پذیرش همگان است، اما وجود استقلالی عقل عملی (مستقل از عقل نظری) و نیز مدرِک بودنش مسئله­ای چالش­برانگیز و اختلافی است. فیلسوفان در این زمینه به دو گروه تقسیم می­شوند: برخی منکر وجود عقل عملیِ مستقل از عقل نظری گشته و گروهی قائل به آن شده و به اثباتش مبادرت ورزیده­اند. در میان دسته دوم نیز جماعتی منکر کارکرد ادراکی عقل عملی گشته و در مقابل، طائفه­ای قول به مدرِک جزئی بودن آن را اختیار کرده­اند. ملاصدرا در آثارش با تکیه بر دو ملاک (انفکاک و افعال وجودی متناقض)، وجود عقل عملی را مستقل از عقل نظری دانسته و با اِسناد مفاهیمی چون «استنباط»، «فکر»، «تروّی»، «حدس»، «الهام»، «اعتقاد» و «حکم» که ملازم ادراک هستند، ادراک جزئی را برای عقل عملی اثبات می­کند. از برخی عبارات وی کارکرد انگیزشی نیز فهم می­شود. ما در این نوشتار ضمن ارائه صورت­بندی نوینی از نظریه صدرا به مناقشه صغروی (و نه کبروی) در دو ملاک مذکور پرداخته و با عنایت به اینکه همه انواع ادراک جزئی، قوای مناسب به خود (مانند حاسه، متخیله و متوهمه) را دارند، با به­کارگیری روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه رهنمون شده­ایم که عقل عملی وجودی مستقل از عقل نظری ندارد و بالتبع کارکرد ادراکی و انگیزشی نیز برای آن متصور نیست.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: عقل
• عقل نظری
• عقل عملی
• بعد ادراکی عقل عملی

موضوعات

• فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

Perception and Motivation of Practical Reason in Sadra's Thought; A Reflection on Sadra's Point of View

نویسندگان [English]

• Jamal Soroush ¹
• امین Seidi ²

¹ Assistant Professor of Islamic philosophy and Theology, Malayer University, Malayer, Iran

² Ph.D. Student in Islamic Philosophy and Theology, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran

چکیده [English]

intellect as a source of knowledge is divided into two theoretical and practical types; the existence of theoretical reason and the role it plays in general perception is accepted by all, but the existence of rational reason( independent of theoretical reason) and its evidence is a challenging and controversial issue .philosophers in this regard are divided into two groups : some deny the existence of practical wisdom from the theoretical reason and a group believes in it .in the second group, a group denied the cognitive function of the practical reason. in contrast, they promised to be partial .in his works, relying on two criteria (ontological and existential actions), mulla sadra considers the existence of practical reason as independent of theoretical reason and through the documents of concepts such as inference, thought, troy, intuition, inspiration, belief and judgment which are servants of perception, proves partial perception for practical reason. some of his phrases are also called motivational functions .in this paper, in addition to presenting a new formulation of sadra " s theory, we have presented a new formulation of sadra " s theory to the dispute between the two mentioned criteria and by using descriptive - analytical method, we have led to this conclusion that the practical reason is independent of the theoretical reason

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Intellect
• Theoretical Reason
• Practical Wisdom
• Perceptual Dimension of Practical Wisdom