علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نقش حمل محیط و محاط در تبیین نظریه وحدت شخصی وجود

محمد دانش نهاد؛ محمد حسن وکیلی

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 1-16

https://doi.org/10.30473/pms.2019.47197.1712

چکیده
  وحدت شخصی وجود یکی از نظریات اساسی و چالش‌برانگیز در حوزه تبیین نحوه ارتباط خداوند با مخلوقات است. مدعای این تحقیق آن است که تنها از طریق حمل محیط و محاط می‌توان به تبیین صحیح این نظریه پرداخت؛ به گونه‌ای که نه همه‌خدایی لازم آید و نه شأن مخلوقات و خداوند متعال به یکدیگر سرایت کند. ارکان این حمل متشکل از سه ضلع محیط، محاط و احاطه است. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
رویکرد «تعمیمی و اصلاحی» ملاصدرا در منطق تعریف

محمد حسین زاده

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 17-32

https://doi.org/10.30473/pms.2022.63128.1941

چکیده
  منطقی که فیلسوفان پیش از ملاصدرا در قالب منطق مشاء و اشراق مطرح کرده­اند، منطقی است که با غفلت از حقیقت عینی وجود و بر پایۀ حضور مستقل و اصیل ماهیت در واقعیت خارجی بنا شده است. تغییر بنیان­ این منطق در فلسفۀ اصالت وجودی ملاصدرا مستلزم تغییر در نوع نگاه و رویکرد صدرا در بررسی مسائل منطق است. این پژوهش در یک نگاه مرتبۀ دوم به شیوۀ ملاصدرا ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
رابطه «انسان» و «جهان» در تطبیق نظرگاه ملاصدرا و رورتی

علی جعفری اسکندری؛ مهدی دهباشی؛ محمدرضا شمشیری

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 33-50

https://doi.org/10.30473/pms.2020.47019.1710

چکیده
  بر طبق نظر رورتی، مشکل اصلی سنت فلسفی ما این تصور افلاطونی است که انسان دارای ذات شیشه‌ای است که به وسیله آن جهان اطرافمان را منعکس می‌سازیم و این نگاه به انسان، منجر به دوگانگی ذهن‌ و عین و در نهایت جدایی انسان از جهان می‌شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیل محتوا به این مسئله می­پردازد که ماهیت انسان و جهان در اندیشه رورتی چگونه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
منطق فازی و اعتباریات عملی در قضایای اخلاقی

سیما ترابی دشتبیاض؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی؛ علیرضا کهنسال

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 51-70

https://doi.org/10.30473/pms.2020.49416.1743

چکیده
  سنخ قضایای ­اخلاقی از منظر علامه­ طباطبایی و اعتباری­ بودن «حسن ­و ­­قبح» که مبنای آنهاست، حکایت از ­آن دارد که نمی­توان به ارزیابی و استنتاج قضایای ­اخلاقی با استفاده از منطق دوارزشی کلاسیک یا حتّی منطق چندارزشی ریاضی پرداخت. فیلسوف متبحّر در فقه­ و­ اصول به اطلاق در مفاهیم و نسبیت در مصادیق اخلاقی قائل است. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تشکیک‌پذیری انگاره تشکیک وجود در دیدگاه آقاعلی مدرس

محمدرضا ارشادی‌نیا

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 71-84

https://doi.org/10.30473/pms.2020.50296.1753

چکیده
  حکیم آقاعلی مدرس طهرانی حکیمی نامور و نوآور در فضای حکمت متعالیه است. تحکیم مبانی و نتایج استوار بر روش کاربست عقل و نقل، از امتیازات معمول در آثار آن حکیم ماهر است. «مماشات با قوم در بدایات و افتراق در نهایات» رویّه برجسته‌ای است که او در آثار خود پیموده تا روش صدرالمتألهین را با عنایت تام پاس داشته باشد. این رویّه سبب اشتباه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
دلالت‌های روان‌شناختی حکمت متعالیه ملاصدرا

سمانه شیخ نظامی؛ محمد سعید عبدخدایی؛ زهره سپهری شاملو؛ عباس جوارشکیان

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 85-98

https://doi.org/10.30473/pms.2020.51154.1763

چکیده
  هدف از این پژوهش استخراج مفاهیمی از بطن حکمت متعالیه برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرضیه اساسی این است که آرای صدرالمتألهین حاوی دلالت­های مورد نیاز برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرض­های دوم و سوم این است که می­توان برای بخش­های مختلف یک نظریه روان­شناسی، دلالت­های متناسب را از حکمت متعالیه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
تبیین مدل رفتاری انسان در راستای خط‌مشی رفتاری بر اساس اندیشه‌های علامه طباطبایی

میکائیل نوروزی؛ علیرضا افضلی؛ مهدی سپهری

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 99-120

https://doi.org/10.30473/pms.2020.52224.1773

چکیده
  خط‌مشی گذاری جهت تغییر رفتار انسان‌ها در حوزه‌های مختلف بهداشت، آموزش، محیط ‌زیست، اقتصادی، فرهنگی و... از دغدغه‌های اصلی خط‌مشی­گذاران در سطح جامعه است. از این­رو به ‌طور کلی سه رویکرد جهت نیل به این امر پیش ‌گرفته می‌شود؛ رویکردهای قانونی، آموزشی و رفتاری. در این ‌بین عمدتاً دو رویکرد قانونی و آموزشی به کار گرفته می‌شود ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
تأملی بر نظریه علم اشتدادی در حکمت متعالیه و هنجارهای آموزشی آن

آیسودا هاشم پور؛ محمد بیدهندی

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 121-138

https://doi.org/10.30473/pms.2020.52566.1780

چکیده
  از آنجا که انسان اصلی­ترین محور نظام­های تربیتی است، قطعاً شناخت و پرداختن به ابعاد مختلف او از منظری فراحسی می­تواند نقش مهمی در بهبود اجزای سیستم آموزشی نظیر اصول، روش­ها و اهداف تعلیم و تربیت داشته باشد. بدین منظور  نوشتار حاضر ابتدا با بررسی ظرفیت­های علم اشتدادی در حکمت متعالیه، در راستای نظریه­های مختلف فلسفه علم ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نظریه ملاصدرا در روش فهم متشابهات قرآنی؛ از ایده‌پردازی تا عمل

فاطمه صادق زاده

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 139-154

https://doi.org/10.30473/pms.2021.57246.1835

چکیده
  هر یک از مکاتب تفسیری برای فهم متشابهات قرآنی شیوه­ای دارند. ملاصدرا پیش از طرح نظریه خود، روش­های متداول بین سایر اندیشمندان را به دقت بررسی و ارزیابی می­کند. او در حرکتی سلبی، روش­ تشبیهی ظاهرگرایان را به جهت نادیده گرفتن احکام عقل و بی­توجهی به مقام قدس الهی نمی­پذیرد و شیوه تنزیهی اهل اعتزال و فیلسوفان را که این­گونه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
ولایت در حکمت شیعی فردوسی و ملاصدرا بر اساس نظریة امکان اشرف

عزت‌الله سپه‌وند

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 155-171

https://doi.org/10.30473/pms.2021.54989.1807

چکیده
  ولایت از مفاهیم مشترک همة متفکران شیعی است. نگاهی تحلیلی به مفهوم ولایت در منظومة فکری ملاصدرا و تطبیق آن با اندیشة فردوسی در شاهنامه،  به‌خوبی رگه‌های مستمر این تفکر و پیوستار اندیشگی این دو حکیم مسلمان را نشان می‌دهد. تحلیل محتوای آثار این دو حکیم متأله، نشانگر این حقیقت است که در کنار روش غالباً استدلالی صدرالمتألهین و پیش‌کشیدن ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
دیالکتیک وجود و حضور در ساحت فلسفه ملاصدرا

فاطمه گلی فروشانی؛ سهراب حقیقت قره قشلاقی

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 173-188

https://doi.org/10.30473/pms.2021.56289.1825

چکیده
  وجود و حضور دو اصل و مبنا در عرصه هستی­شناسی و معرفت­شناسی حکمت صدرایی است. ملاصدرا در بُعد هستی­شناسی بر اساس اصالت وجود، حقیقت وجود را موضوع فلسفه قرار می­دهد. گرچه وی در برخی مواضع مانند ابن­سینا از موجود بماهوموجود به عنوان موضوع فلسفه نام می­برد، اما در نهایت مسیر خود را جدا کرده و حقیقت وجود را به عنوان موضوع فلسفه برمی­گزیند. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی نقش اسماء خداوند بر حوزه‌های وجودی، معرفتی و عملکردی انسان از دیدگاه ملاصدرا

حسن عباسی حسین آبادی؛ مرضیه اخلاقی؛ ابراهیم نوری؛ زهرا صفاءی مقدم

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، صفحه 189-202

https://doi.org/10.30473/pms.2022.60917.1903

چکیده
  در حکمت متعالیه ملاصدرا، نظام آفرینش تجلی اسمای الهی است. اصول و حقایق صوری که در عوالم موجودند، در ذات حضرت الوهیت وجود دارند و این حقایق از مرتبۀ ذات به عالم اسماء و صفات و از آنجا به عوالم دیگر تنزل کرده‌اند. در میان موجودات، انسان چون مظهر اسم جامع ‌»الله» است، اهمیت ویژه‌تری دارد. تأثیرات اسمایی در قوس نزول، جنبه آفرینشی ...  بیشتر